De vraag van 8 oktober 2013 luidt:


"Onze kaketoe is nu al drie keer aan een cloaca-prolaps geopereerd op de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht, maar de prolaps is weer terug. De laatste operatie was drie week geleden. Wat moet ik nu doen?"


Antwoord van Frank:


"De cloaca is de opening waardoor zowel ontlasting en urine als de eieren worden afgegeven. Het orgaan hoort dus zowel bij het spijsverteringskanaal als bij het geslachtsappparaat. Alle vogels, maar ook reptielen en amfibiën, hebben een cloaca. Bij zoogdieren is de cloaca gedifferentieerd in een rectale opening en het geslachtsorgaan, hoewel zij in de embryonale fase wel degelijk een cloaca hebben.


Bij een cloaca-prolaps stulpt de binnenkant van de cloaca, een gedeelte van de darmen of een gedeelte van de baarmoeder uit waardoor er een duidelijk zichtbare roodroze zwelling uit de cloaca hangt. De cloaca-prolaps ontstaat altijd door overmatig en veelvuldig persen. Het overmatig persen kan plaatsvinden door een onderliggend medisch probleem, zoals een urineweginfectie of een infectie van de cloaca zelf. Ook kan een (te) groot ei tot meer persen leiden (zoals we bij kippen vaak zien).


Het overmatig persen kan ook ontstaan door bepaalde gedragingen. Zo is het met name van kaketoes bekend dat zij makkelijker een prolaps ontwikkelen dan andere vogels en wordt de prolaps sowieso veel vaker gezien bij vogels die met de hand grootgebracht zijn. Een belangrijke valkuil is het zindelijk maken van de kaketoe. Vaak mag de kaketoe pas uit zijn kooi wanneer bij gepoept heeft. De vogels houden hun poep lang op en ze zullen bij het zien van de baas ineens frequent gaan persen in de hoop uit de kooi te mogen, ook als zij helemaal geen aandrang hebben. Met de hand grootgebrachte vogels zien de baas als een soortgenoot en zullen bij het zien van de baas uit opwinding meer persen op de cloaca. De cloaca-prolaps wordt bijvoorbeeld bij in het wild levende kakatoes nauwelijks gezien terwijl het in gevangenschap een groot probleem is.

Het zal duidelijk zijn dat het oplossen van een cloaca-prolaps voornamelijk bestaat uit het zo snel mogelijk terugstoppen van het uitgestulpte deel en in tweede instantie het behandelen van het onderliggende probleem. De medische oorzaken zijn vaak beter behandelbaar dan de psychische. Een ontsteking is goed aan te pakken en ook een te groot ei is verwijderbaar. Soms is het terugstoppen van de prolaps voldoende, in geval van recidive moet er operatief worden ingegrepen waarbij de cloaca wordt dichtgehecht met een tabakzakhechting. Wanneer een prolaps te lang onbehandeld blijft bestaat de kans dat het uitgestulpte deel afsterft en zelfs tot shock en sterfte kan leiden.

                                   

Wanneer de oorzaak een gedragsprobleem is is de kans op recidive groot. In uw geval ben ik bang dat er van deze situatie sprake is en ik denk dat het opnieuw opereren van de prolaps geen blijvende oplossing is. Helaas zal voor een bepaalde categorie een steeds terugkerende prolaps van de cloaca dit een reden voor inslapen zijn."