Wat is hondsdolheid (rabiës)?

Hondsdolheid of rabiës is een ernstige aandoening die ontstaat door een infectie met het rabiësvirus dat meestal wordt overgedragen door een beet van een besmet dier (zoals honden, vossen en vleermuizen). Hondsdolheid is uiterst gevaarlijk voor mens en dier en lijdt onbehandeld altijd tot de dood.


bad dog


Waar komt rabiës voor?

Rabiës komt in grote delen van de wereld voor behalve in Nieuw-Zeeland, op Antarctica, in Japan en Oceanië (aantal eilanden in de Stille Oceaan). In Europa zijn veel landen vrij van klassieke hondsdolheid, waaronder Nederland. In Nederland is in het verleden bij vier mensen hondsdolheid vastgesteld, in 1962, 1996, 2008 en 2013 (drie keer een hondenbeet in het buitenland, één keer gekrabd door een vleermuis in Kenia). In west-Europa zijn tussen 2000 en 2005 negen gevallen van rabiës gemeld bij de mens. Wereldwijd kost hondsdolheid circa 70000 mensen jaarlijks het leven, waarvan 80% in Azië en Afrika.

In Nederland heeft men in 1988 een rabiësuitbraak gehad onder vossen die succesvol werd bestreden met een orale vaccinatiecampagne (lokaas met vaccin). In februari 2012 is bij een 8 weken oude pup uit Marokko rabiës vastgesteld wat het eerste geval was sinds 1991. In oktober 2013 is er wederom rabiës vastgesteld in Nederland. Dit keer bij twee pups uit een Bulgaars asiel die per auto naar Nederland zijn vervoerd.

Welke dieren kunnen besmet raken?

Alle zoogdieren (inclusief de mens) kunnen besmet raken met het rabiësvirus. Het virus wordt meestal verspreid door speeksel van carnivoren zoals honden, vossen, katten, apen, wasberen en vleermuizen.

Hoe verspreidt het virus zich?

Het virus wordt verspreid via speeksel door bijten, likken en krabben en verplaatst zich via de zenuwbanen naar het ruggemerg en de hersenen. De lengte van de incubatietijd (2 weken tot meerdere maanden) hangt vooral af van de plaats van de beet en zal langer duren naarmate de beet verder van de hersenen plaatsvindt. Na de incubatietijd gaan de besmette dieren voornamelijk neurologische verschijnselen vertonen.

Wat zijn de symptomen van hondsdolheid?

De verschijnselen van rabiës kunnen erg varieren en lang niet alle dieren vertonen het klassieke beeld van agressie en onrust. Symptomen die ook waargenomen kunnen worden zijn:

  • koorts
  • algehele malaise
  • spiertrillingen
  • krampen
  • overdreven reacties op fel licht en harde geluiden
  • verlammingsverschijnselen
  • kwijlen
  • coma en dood


Wat is de behandeling van rabiës?

Na het optreden van verschijnselen is behandeling niet meer mogelijk en zal het dier overlijden (of geëuthanaseerd worden). Bij een mogelijke besmetting met rabiës is het zaak zo snel mogelijk onderzoek te laten plegen om de diagnose te bevestigen of te ontkrachten. Mensen krijgen een serie vaccinaties tegen hondsdolheid en dat is effectief wanneer hiermee kort na de blootstelling mee wordt gestart.

Wat kunnen we preventief doen tegen rabiës?

Honden en katten (maar ook andere zoogdieren) zijn goed te vaccineren tegen hondsdolheid. Dat heeft natuurlijk voornamelijk zin wanneer het huisdier naar een gebied gaat waar hondsdolheid voorkomt. Dieren die alleen in Nederland blijven lopen geen risico en dus is vaccinatie niet nodig. Wanneer uw huisdier naar een ander land gaat is het een wettelijke verplichting om ingeent te zijn tegen hondsdolheid.

Naast een vaccinatie is het aan te raden geen vleermuizen aan te raken en van een dode vleermuis melding te maken bij de VWA (Voedsel en Waren Autoriteit), ook als uw huisdier een vleermuis in de bek heeft of heeft gehad. Het is eveneens zinvol om bij de VWA melding te maken bij een verdenking van hondsdolheid.