Wat is een patellaluxatie?
De knieschijf heet in het Latijn patella en de knieschijf ligt normaal in een geultje aan de onderkant van het bovenbeen. De knieschijf zit vast aan de kniepees en is erg belangrijk voor het buigmechanisme van de knie. Bij een patellaluxatie schiet de knieschijf van zijn plek. Dit kan naar binnen (mediale patellaluxatie) of naar buiten (laterale pattellaluxatie). De knie kan niet goed meer gebogen worden en de hond kan niet meer op deze poot staan.
Hoe is de anatomie van een kniegewricht?
Het kniegewricht wordt gevormd door het dijbeen en het scheenbeen. De knieschijf ligt normaal in een kraakbeensleuf aan de onderzijde van het dijbeen en hij wordt op zijn plek gehouden door de kniepees waarmee hij vast zit aan de bovenzijde van het scheenbeen.
Welke vormen zijn er?
De meest voorkomende vorm is de patellaluxatie naar mediaal, dus naar de binnenzijde van de knie (middelste plaatje). Deze vorm zien we veel bij kleine rassen, zoals terriërs, dwergpoedels, chihuahua's, papillons en andere schoothondjes.
De patellaluxatie naar lateraal (dus naar de buitenzijde van de knie, derde plaatje) zien we vaker bij grote hondenrassen en is meestal het gevolg van trauma, zoals een ongeluk.
Welke onderverdeling kennen we bij de patellaluxatie?
Al naar gelang de ernst van de luxatie worden de volgende graden onderscheiden die van belang zijn voor de keuze van de behandeling:
- graad I
De knieschijf is te luxeren. Bij een gestrekt been is de knieschijf met de hand te verplaatsen. Wanneer de poot weer in de normale stand staat schiet de knieschijf vanzelf terug.
- graad II
De knieschijf schiet regelmatig vanzelf naast het gewricht en blijft voor een bepaalde periode in geluxeerde positie staan. Door het regelmatig op- en afschieten van de knieschijf kan artrose ontstaan. - graad III
De knieschijf is continu geluxeerd. Wordt de knieschuif met de hand teruggezet dan schiet hij vanzelf weer in de geluxeerde positie. De kraakbeensleuf is ondiep en de poot staat permanent in gebogen stand.
- graad IV
De knieschijf is permanent geluxeerd en de kraakbeensleuf is afgevlakt. De poot wordt continu opgetild.
Eenzijdige patellaluxatie naar mediaal
beiderzijdse patellaluxatie naar lateraal
Wat zijn de symptomen van een patellaluxatie?
De klachten hangen af van de ernst van de luxatie. Hebben we te maken met een knieschijf die er slechts af en toe afschiet (habituele patellaluxatie) dan zal de hond af en toe enkele passen met de poot omhoog lopen. De knieschijf schiet snel weer terug en de hond loopt weer normaal. Wanneer de knieschijf voornamelijk van zijn plek is (stationiare patellaluxatie) en slechts af en toe terugschiet zal de hond moeilijk opstaan en lopen, vaak met O-benen. Wanneer de knieschijf helemaal niet meer op de goede plek zit zal de hond niet meer kunnen lopen of kunnen opstaan.
Wat zijn de oorzaken van een patellaluxatie?
- Erfelijkheid speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van de patellaluxatie. Steile stand van de achterpoten, een iets te veel naar binnen gedraaid scheenbeen waardoor de knieschijf min of meer naast het geultje gedwongen wordt en een aangeboren ondiepe sleuf zijn bekende aangeboren afwijkingen.
- Trauma zoals een aanrijding kan er toe leiden dat het gewrichtskapsel of de kniebanden uitrekken of scheuren waardoor de knieschijf te los komt te liggen en kan luxeren.
- Onderliggende ziekten kunnen de kwaliteit van pezen en banden verminderen. Een bekend voorbeeld hiervan is de ziekte van Cushing.
Hoe stellen we de diagnose?
Op basis van het klinisch onderzoek en het verhaal van de eigenaar is de diagnose gemakkelijk te stellen. De knieschijf is namelijk gemakkelijk uit positie te duwen in geval van een patellaluxatie.
Wat is de behandeling van een patellaluxatie?
De behandeling van een patellaluxatie is afhankelijk van de graad en de oorzaak van de luxatie. Graad I luxaties worden meestal niet operatief behandeld, hoewel er door de regelmatige luxaties pijn en artrose kan ontstaan. Graad II, III en IV luxaties wordne in de regel operatie hersteld. Er zijn verschillende methoden die apart of in combinatie gebruikt kunnen worden:
- Het strak hechten van het gewrichtskapsel waardoor de knieschijf min of meer opgesloten wordt
- Uitdiepen van de kraakbeensleuf waardoor de knieschijf dieper in het geultje valt
- Door middel van onoplosbare teugels kan de knieschijf op zijn plek gehouden worden
- Door middel van het verplaatsen van de aanhechtingsplaats van de kniepees wordt de knieschijf op de juiste plek gehouden
Hoe is de prognose na operatie?
Over het algemeen is de prognose na een correct uitgevoerde chirurgische ingreep goed.
Wat kunnen we preventief doen aan de patellaluxatie?
Het ontstaan van luxaties is niet te voorkomen. Het belangrijkste is om niet te fokken met dieren met een patellaluxatie omdat het merendeel een erfelijke achtergrond kent. Strenger selecteren bij de fokkerij is dan de enige mogelijkheid.