Wat is Leishmania?
Leishmaniasis is een ziekte die wordt veroorzaakt door een protozo, een eencellige organisme (Leishmania infantum) die overgebracht wordt door de zandvlieg (Phlebotomus). Zandvliegen zijn 2-3 mm groot en hebben, ondanks de naam, niets met zand te maken. De vliegjes brengen met hun beten de protozo over van hond op hond. De parasiet is genoemd naar de Schotse patholoog William Leishman die de protozo in 1903 voor het eerst beschreef.
Waar komt de ziekte voor?
De ziekte komt met name voor in de mediterrane landen, zoals Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië, Malta, Griekenland, Turkije, Israël, Egypte, Libië, Tunesië, Algerije en Marokko. Zandvliegjes zijn pas 's avonds en 's nachts actief. Niet op de stranden, zoals de naam doet vermoeden, maar vooral in de bewoonde wereld met veel begroeiing, zoals tuinen en parken. Door de opwarming van de aarde verspreidt de zandvlieg zich steeds verder naar het noorden en hij wordt bijvoorbeeld in Duitsland al op grote schaal aangetroffen. Met het opkruipen van het leefgebied van de zandvlieg zal ook de verspreiding van Leishmania toenemen. In Nederland is de zandvlieg (en dus ook Leishmania) vooralsnog niet endemisch.
Hoe besmet een hond zich met Leishmania?
Wanneer de hond gebeten wordt door een besmette zandvlieg zal deze de protozo overbrengen. De parasiet nestelt zich in de rode bloedcellen waardoor deze kapot gaan. Leishmaniasis heeft een wisselend verloop. Er zijn honden die vrij snel erg ziek worden, terwijl andere honden pas jaren later (tot zeven jaar) nog ziek worden of volledig symptoomloos blijven. De parasieten kunnen zich inkapselen in milt, lever, lymfeklieren en beenmerg om na maanden of zelfs jaren ineens actief te worden. Deze variatie wordt voornamelijk bepaald door de individuele afweer; dieren met een zwak immuunsysteem zullen eerder ziek worden. De ziekte wordt niet direct van hond op hond overgedragen, er zijn altijd beten van besmette zandvliegen noodzakelijk. Dit is ook de reden dat wij vooralsnog geen grote besmettingen in Nederland kennen. Er zijn wel honden die Leishmania meenemen uit het buitenland, maar door het gemis aan de zandvlieg zal de besmette hond geen andere honden besmetten. Leishmania is voor zover bekend niet overdraagbaar van de hond op mens. Wel is bekend dat mensen met een verminderde weerstand, zoals HIV-patiënten, door een besmette zandvlieg Leishmania kunnen krijgen.
Wat zijn de symptomen van Leishmaniasis?
Afhankelijk van de organen die aangetast zijn kunnen de volgende symptomen voorkomen:
- progressieve sloomheid / veel slapen
- gewichtsverlies ondanks goed eten
- kreupelheden en andere gewrichtsklachten
- koorts
- bloedarmoede
- vergrote lymfeklieren, vooral in hals en knieholte
- droge schilferige huid
- slecht genezende wondjes
- kale plekken en/of korsten rond ogen, op neus, op oren en soms op rest van lichaam
- chronsiche oogontstekingen
- diarree
Hoe stellen we de diagnose?
Omdat Leishmania een sterk varierend klinisch beeld kan vertonen is het lastig om snel een diagnose te stellen. Op basis van de klinische presentatie en de buitenland-anamnese kan een waarschijnlijkheidsdiagnose gesteld worden die door middel van bloedonderzoek bevestigd kan worden. Er zijn verschillende testen die ofwel DNA van de parasiet aantonen (om dragers die niet ziek zijn op te sporen) of antistoffen tegen de parasiet aantonen.
Hoe is de behandeling van Leishmania?
De behandeling bestaat uit een lange kuur (minimaal 6 maanden en soms wel levenslang) met het medicijn allopurinol. Hoe sneller de ziekte wordt vastgesteld, hoe groter de kans op een succesvolle behandeling. De medicijnen doden de parasiet niet maar verminderen de activiteit en vertragen de voortplanting van de parasiet. Patiënten worden dus niet vrij van infectie. Bij behandeling met allopurinol van dieren met een normale creatinine spiegel (nierwaarde) is na vier jaar nog 75% in leven. Bij dieren met een verhoogde creatinine spiegel zijn niet alleen de behandelingsmethoden beperkt, maar is ook de prognose veel minder.
Wat kunnen we preventief tegen Leishmania doen?
Het is erg verstandig om uw hond een speciale tekenband om te doen wanneer u naar het zuiden van Europa reist. Deze band beschermt tot 95% tegen de zandvlieg. Ook is het aan te raden om uw hond 's avonds en 's morgens, wanneer de zandvliegen actief zijn, binnen te houden en muskietengaas te gebruiken.
Sinds juni 2012 is er een vaccin op de markt tegen Leishmania. Dit vaccin moet drie keer gegeven worden met iedere keer drie weken tussentijd. Alleen honden die geen Leishmania hebben mogen gevaccineerd worden, dus in twijfelgevallen kan een bloedtest gedaan worden op de praktijk.
Nieuwsbrief Virbac nieuwe vaccin....