Puberteit
De puberteit is de periode waarin een kat geslachtsrijp wordt en de meeste katten zijn dit rond de 6e tot 9e levensmaand. Vanaf deze leeftijd zal zowel het geslachtsapparaat van de kater als dat van de poes volledig ontwikkeld zijn om te paren, een dracht te volbrengen en uiteindelijk de kittens te werpen.
Cyclus
Het voortplantingssysteem van de kater bestaat uit testikels die buiten het lichaam onder de staart zitten en een penis die naar achteren gericht is. Wanneer de kater geslachtsrijp is zal bij aangetrokken worden door de geur van een krolse poes en er alles aandoen om deze krolse poes te dekken.
Het voortplantingssysteem van de poes (baarmoeder en eierstokken) werkt anders dan bij de meeste dieren en de mens. De poes heeft namelijk geen cyclus die wordt gekenmerkt door een eisprong (ovulatie) op regelmatige momenten. Omdat de poes in het wild een solitair dier is (zij leeft alleen) heeft de natuur het volgende bedacht; de eisprong treedt pas op NA een dekking zodat de kans op bevruchting veel groter is wanneer een krolse poes een kater tegenkomt. De krolse poes verspreidt bepaalde hormonen (oestrogenen) via urine-markeren en miauwt op een zeer indringende manier; ze 'roept' als het ware de katers. Ook zal een krolse kat haar achterkant in de lucht steken, houdt haar staart naar één kant en sleept zich op haar buik voort met haar voorpoten alsof ze verlamd is.
De meeste poezen worden in het begin van het jaar onder invloed van het langer worden van de dagen krols. Dat is niet voor niets; de meeste kittens zullen geboren worden in het voorjaar en zomer met normaliter voldoende warmte én voedsel. Bij onze huiskatten komt het echter ook veel voor dat de poezen in andere jaargetijden krols worden, en van veel siamezen is het bekend dat zij het hele jaar krols kunnen zijn.
Paring
Wanneer de poes de kater 'toestemming' heeft gegeven om haar te dekken, zal hij haar in het nekvel bijten en dekken. De eisprong vindt plaats ongeveer 24 tot 48 uur na de dekking. Vaak zijn meerdere dekkingen nodig; het kan zelfs voorkomen dat bij één nest kittens meerdere katers als vader betrokken zijn.
Dracht
De bevruchte eitjes komen in de baarmoederhoornen terecht en zullen zich daar innestelen. Onder invloed van het drachtigheidshormoon progesteron zal de dracht in stand blijven en zullen er gedragsveranderingen optreden en uiteindelijk ook het zwellen van de melkklieren. Na een drachtlengte van ongeveer 63 dagen komen de kittens ter wereld. Het is verstandig om de drachtige poes goed te vaccineren zodat er antistoffen tegen bepaalde ziekteverwekkers in de moedermelk terecht komen die de kittens vanaf de eerste dag zullen beschermen.
Geboorte
Meestal verloopt de geboorte probleemloos. Een goede voorbereiding kan wel zinvol zijn. Zo is het verstandig om de moederpoes tijdens de laatste weken van de dracht al aan de werpdoos te laten wennen. Dit is een stevige, schone doos met opstaande randen op een rustige, tochtvrije plek. Als bodembedekking kunt u kiezen voor een laag kranten (absorptie vruchtwater en urine van de kittens) met daarom uitwasbare dekens. De gemiddelde worpgrootte is 4-5 kittens, met uitschieters naar beneden en naar boven.
Wanneer de geboorte nadert zal de poes de werpdoos opzoeken om te gaan bevallen. In de ontsluitingsfase worden de kittens middels weeën langzaam naar de baarmoedermond gedreven en zal de baarmoedermond zich langzaam openen om de kittens door te laten; de ontsluiting. Er kan een groenige slijmprop vrijkomen die reukloos is en dit is volkomen normaal. In de uitdrijvingsfase worden de kittens één voor één door persweeën door het geboortekanaal gedreven. Tussen de kittens zit gemiddeld drie kwartier, maar het kan ook wel 10 uur duren voordat het volgende kitten geboren wordt. Dit is niet verontrustend zolang de moederpoes rustig ligt en niet continu aan het persen is.
Raadpleeg een dierenarts wanneer:
- de poes langer dan 68 dagen drachtig is zonder dat ze bevalt
- ze stinkende uitvloeiing heeft ze meer dan 30 minuten onafgebroken aan het persen is zonder dat er een kitten geboren wordt
De kittens komen ter wereld in het vruchtvlies waarin ze in de baarmoeder hebben gezeten. Meestal zal de moederpoes dit vlies stuk bijten. Wanneer zij dit niet doet, zult u dat zelf moeten doen om de kittens goed te kunnen laten ademen. Ook zal de moederpoes meestal zelf de navelstreng doorbijten en zal zij de nageboorten (de vruchtvliezen) opeten.
Het is vrij normaal dat de moederpoes met de kittens gaat slepen om ze op een andere, veiligere plek te leggen. Om verschillende redenen kan de moederpoes dit echter ook overdrijven.
Lees meer over slepen met met kittens....
Kittens
Het wegen van de kittens is een belangrijk hulpmiddel om de groei én de melkgift van de moeder te controleren. Een verlies van meer dan 10% van het geboortegewicht is alarmerend teken. Bij de geboorte wegen kittens (afhankelijk van het ras) tussen de 85 en 120 gram en in de eerste weken is een gewichtstoename van 100 gram per week wenselijk.
De gemiddelde gewichten van europese korthaar-kittens in grammen staan in onderstaande tabel.
leeftijd in weken | gemiddelde gewicht in grammen |
1 | 205 |
2 | 285 |
4 | 430 |
6 | 600 |
8 | 810 |
12 | 1200 |
18 | 1920 |
25 | 2800 |
40 | 3300 |
Wanneer kittens onvoldoende groeien kan er sprake zijn van onvoldoende melkopname. Oorzaken hiervan kunnen gelegen zijn bij de moederpoes, bij de kittens of bij allebei:
Oorzaken bij de moederpoes:
-
geen of onvoldoende melkproduktie
-
voldoende melk van onvoldoende kwaliteit
-
te grote worp
-
afwijkende tepelvorm
Oorzaken bij de kittens:
-
onderkoeiling
- aangeboren afwijkingen/misvormingen
- zwakte
Kittens die onvoldoende melk krijgen zullen moeten worden bijgevoerd.
In onderstaande tabel staat globaal de ontwikkeling van kittens beschreven.
leeftijd in weken | ontwikkeling |
1 | ogen gaan open, begin van focussen |
2 | kan kruipen, maar nog niet staan |
2.5 | kan horen |
3 | kan lopen |
4 | begin met vast voedsel |
6 | ogen krijgen definitieve kleur |
8 | volledige melkgebit is aanwezig |
18 | wisseling van melk- naar permanent gebit |
28 | gehele gebit is gewisseld |