Het normale gebit
Het normale gebit van een konijn bestaat uit 4 snijtanden, 2 stifttanden en 20 kiezen (soms 22). De melktanden van het konijn wisselen in de periodevan vlak voor de geboorte tot 3-5 weken na de geboorte.
Stifttanden zijn kleine tandjes die achter de snijtanden van de bovenkaak staan. Knaagdieren als cavia, hamster en rat hebben deze tandjes niet en dit is dan ook een van de verschillen waarom het konijn en de haas niet behoren tot de groep der knaagdieren. Ondanks dat het konijn geen knaagdier is, zijn het wel uitmuntende knagers met tanden en kiezen die diep en stevig verankerd liggen in het bot. De tanden en kiezen van het konijn hebben een open wortel en groeien gedurende het hele leven door. De snijtanden groeien 2 - 2.4 mm per week, dit is dus bijna 10 cm per jaar!. Deze groei wordt opgevangen door de continue slijtage van de tanden en kiezen ten gevolge van knagen en kauwen. Het is daarbij van belang dat de groei en de slijtage in evenwicht zijn. De snijtanden in de onderkaak staan net achter de snijtanden in de bovenkaak en raken de stifttanden. Dit resulteert in een beitelvormige afslijting van de snijtanden wat ideaal is bij knagen. Bij het kauwen worden de kiezen in horizontale richting bewogen wat voor de slijtage van de kiezen zorgt.
Het afwijkende gebit
Er zijn meerdere oorzaken voor gebitsproblemen bij het konijn:
-
scheefstand van de tanden. Wanneer tanden niet goed op elkaar passen (zoals bij afwijkende schedelvorm ten gevolge van fokkerij, als anatomisch 'foutje', na trauma, na tandfractuur of afwijkend knaaggedrag) zal de slijtage niet goed verlopen en zullen de tanden onbeperkt doorgroeien.
-
haken op de kiezen. Wanneer de slijtage van de kiezen niet optimaal verloopt, kunnen er scherpe uitsteeksels (haken) ontstaan die pijnlijke wondjes op de tong en in het wangslijmvlies kunnen veroorzaken.
Haak op kies die in tong prikt (witte cirkel)
A: snijtanden, B: tong -
verkeerde voeding. Wanneer een konijn te weinig calcium binnen krijgt (bijvoorbeeld door selectieve opname bij een gemengd gemengd voerrantsoen) kan er botontkalking van het kaakbot ontstaan doordat er calcium uit dit bot wordt gemobiliseerd. Hierdoor kunnen een aantal problemen ontstaan:
- afwijkende stand van de tanden en kiezen doordat de tanden en kiezen losser in het kaakbot komen te staan. Hierdoor kunnen haken op de kiezen ontstaan en een afwijkende groei van de snijtanden.
- emaille-defecten van de snijtanden
- afwijkende groei wortels waardoor botontstekingen en abcessen kunnen ontstaan.
Wanneer een konijn te veel calcium binnen krijgt (knaagstenen of te veel biks) waardoor de kans op het ontstaan van blaasstenen vergroot wordt.
De gevolgen van de afwijkende stand van tanden en kiezen zijn het niet meer kunnen eten, het ontstaan van ontstekingsprocessen en abcessen in de mondholte, het ontstaan van wondjes op de tong en het wangslijmvlies. Wanneer konijnen niet meer eten zal het maagdarmkanaal ernstig in de problemen komen met allerlei nare gevolgen. Zie ook maagdarmproblemen.
te lange en misvormde snijtanden, de zgn. olifantstanden
Wat is de behandeling van te lange of misvormde snijtanden?
Wanneer de snijtanden te lang en misvormd zijn zijn er de volgende oplossingen:
-
knippen van de snijtanden. Het knippen van de snijtanden is de makkelijkste en snelste methode om de afwijkende tandgroei aan te pakken. Het is echter ook traumatisch voor het konijn, het zal van tijdelijke aard zijn omdat de tanden opnieuw zullen uitgroeien en het risico van splijten of afbreken van de tand is aanwezig.
-
slijpen van de snijtanden. Bij het slijpen van de snijtanden worden deze op wat subtielere wijze ingekort met een kleine slijptol onder verdoving. Ook dit is in veel gevallen een tijdelijke oplossing en kent een narcoserisico.
-
trekken van de snijtanden. Wanneer de stand zo afwijkend is dat de tanden zeer regelmatig moeten worden ingekort is het aan te raden de snijtanden te laten trekken. Dit gebeurt uiteraard ander narcose. Het is hiermee uitermate belangrijk dat ook de gehele wortel wordt verwijderd zodat ook in de toekomst de tand niet terug komt.
Fotoreportage verwijderen snijtanden bij het konijn
Wat is de behandeling van haken op de kiezen?
De haken op de kiezen zullen geknipt of geraspt worden. Uiteraard gebeurt dit onder narcose.
bron: o.a. www.dierengebit.nl